Alçak gerilim trafoları, anma güçleri 16 kVA’e kadar olan trafolardır. Bu trafolar 500 Hz ve 1000 V. Kadar olan şebekelerde kullanılır. Alçak gerilim trafoları iş kazalarının trafolara dokunma anında ortaya çıktığı için güvenlikli yapılmalıdır. Bunlar zillerde, el lambalarında, oyuncaklarda ve radyo aygıtların da gerilim kaynağı olarak kullanılabilir.
Alçak Gerilim Trafolarının Yapısı Nasıldır?
Alçak gerilim trafolarının demir çekirdekleri genelde normal büyüklükteki saclardan yapılır. Şekillerine göre bu saçlar farklı profillere göre sınıflandırılır. Bu profiller E I, M, U I ve L şeklindedir. Bunlar dışında standart olmayan birçok profilde sayılabilir.
Sac Profilleri Nasıldır?
M profili saclar bir parçadan kesilmiştir. Kesme anında büyük ölçüde kırpıntı parça ortaya çıkabilir. Bununla beraber en fazla 102 mm uzunluğa kadar profili saclar yapılır. Bu profilin saçların hava aralıklara 0,3; 0,5; 1 ve 2 mm kadar olabilir. Profildeki eş kenarlardan 45 derece kesilmiş olması hava aralığının bulunduğuna işarettir.
Şerit bant halinde çekirdeği bulunan trafolar küçük akı kaçakları ve küçük kayıp güçleri vardır. E profili sacların kesilmesinde çok az kırpıntı parça artar ve bunlar büyük boyutta trafolarının yapılmasında kullanılır. Hava aralığı istendiğinde E profilleri ve I profilleri kendi aralarında mutlaka tabakalandırılır. Her tabaka bir yalıtkan ara yaprak ile birbirinden yalıtılması gerekir.
Sargı Göbeği
Sargı göbeği alçak gerilim trafosu sargılarını taşıyan parçadır. Sargı göbekleri bir açıdan sargıların demir çekirdek ile bağlantısını kesme de kullanılır. Sert karton veya fiberden yapılmış sargı göbekleri birleştirilir. Tek parçalardan ya da komple tek parçadan oluşmuştur. Isıya dayanıklıdır. Bobin göbekleri standarttır. Etrafı sargıları bakır tellerden sarılıdır.
Alçak Gerilim Trafoları Çeşitleri
Alçak gerilim etrafı çeşitleri kullanım amaçlarına ve yapılarına göre çeşitlilik gösterir.
Özel alçak gerilim trafo çeşitleri aşağıda sıralanmaktadır;
- İzolasyon trafosu,
- Komuta trafosu,
- Besleme trafosu,
- Ateşleme trafosu,
- Oto transformatör,
- Adaptör trafosu,
- Oyuncak trafoları,
- Zil trafoları,
- El feneri trafoları,
- Tıbbi aygıtlarda kullanılan trafolar şeklinde sıralanabilir. Bu trafoların farklı farklı görevleri vardır.
İzolasyon Trafosu
İzolasyon trafosu, yüksek güvenliğin istenildiği işyerlerinde kullanılır. Trafoların sargıları elektriksel olarak birbirinden mutlaka ayrılır. Yapının da primer sargının sekonder sargıdan kesin bir şekilde yatırılmasına dikkat edilir. Bununla beraber aynı trafo üzerinde ayrı ayrı göbekleri sarılır. Bu sargılar arası mekanik perdelerle sıkıcı yalıtılır. Kendi akımıyla direk bağlantının istenmediği laboratuvar onarım atölyeleri gibi yerlerde yoğun ölçüde kullanılır.
Komuta Trafosu
Komuta trafosunda, sargılar birbirinden yalıtılmıştır. Kontaktör, röle ile devre elemanlarına komuta gerilimi sağlamak amacıyla kullanılır. Bu trafoların güç etiketlerinde anma gücü daha büyük olan ve kısa süreli verebilecekleri güç değerleri de yazılmalıdır.
Besleme Trafosu
Besleme trafosunda primer sargısında elektriksel olarak yalıtılmış bir çok sekonder sargı bulunur. Besleme trafoların telsiz tekniği ile ilgili aygıtların radyoların ve telefon sistemlerinin kent gerilimine bağlanması ile kullanılır. Adaptör trafosu olarak da anılan küçük boyutta trafolar vardır.
Ateşleme Trafosu
Sargıları birbirinden kesin bir şekilde yaratılmıştır. Gaz hava veya yakıt hava karışmalarının ateşlenmesinde kullanılır. Kısa devreye dayanıklıdır. Brülörlerde ve oto ateşleme donanımında kullanılır.
Oto Transformatör
Kent geriliminin aygıt gerilimine göre düşük veya yüksek olduğu taktirde elektrik aygıtının anma gerilimine göre uygulanmasına yarayan trafolardır. 110 V ve 220 V trafolar genellikle oto transformatör prensibi ile çalışırlar. En fazla 250 V olabilir.
Adaptör Trafosu
Primer gerilimleri en fazla 500 V. Anma güçleri ise 10 kVA. Anma frekansları ise 500 Hz’e kadar olabilir.